Platonova geometrija i etrurski kockari

Etrurski dodekaedar iz
Monte Loffa

Govoreći u "Timaju" o pravilnim geometrijskim telima, Platon kaže da kocka (heksaedar) predstavlja Zemlju, trostrana piramida (tetraedar) - Vatru, oktaedar - Vazduh, a ikosaedar (poliedar sastavljen od 20 jednakostraničnih trouglova) - Vodu. Osim njih, postoji još jedno telo - dodekaedar, koje je "Bog upotrebio za Svemir, oslikavajući na njemu likove Zodijaka".
Iako su već pitagorejci znali da samo ovih pet poliedara ima temena iz kojih polazi jednak broj ivica, u Euklidovskoj geometriji oni se nazivaju Platonovim savršenim telima.
U prirodi se tetraedar, heksaedar i oktaedar javljaju prilkom kristalizacije minerala, dok je za stvaranje dodekaedra i ikosaedra neophodna ljudska ruka. Zanimljivo je da su Etrurci još u VI veku st.e. koristili "Platonova savršena tela", ali ne u religiozne svrhe, nego za igru.

Etrurska kocka

Kockice su pronađene na više lokaliteta (Chianciano, Chiusi, Orvieto), a umesto uobičajenih tačkica ili crtica brojevi su ispisani slovima:
θu 1
zal 2
ci 3
śa 4
maχ 5
huθ 6

Etrurski ikosaedar
iz Torina

Daleko zanimljiviji su dodekaedar iz Monte Loffa, sa brojevima označenim tačkama i numeričkim znacima grčkog alfabeta, te danas izgubljeni ikosaedar iz Torina sa slovnim oznakama.

Tokom rimskog perioda u obliku dodekaedra proizvodili su se od bronze i kamena predmeti čija namena još uvek nije razjašnjena. Od Velsa do Mađarske pronađeno je više stotina primeraka veličine od 4 do 11 cm, a svi imaju stranice sa kružnim otvorima. Osim za igru, moguće je da su služili i kao svećnjaci (u jednom su otkriveni tragovi voska), ali to sa sigurnošću ne možemo da znamo jer ih istorijski izvori uopšte ne pominju.

Rimski dodekaedar